İstem dışı idrar kaçırma ya da idrarın tutulamaması bayanlar ortasında ekseriyetle olağan bir durum olarak görülerek dikkate alınmayabiliyor ya da gizlenebiliyor. Meğer bu durum daima tekrarlarsa hastalık olarak kabul ediliyor. Bayan Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Melis Koçer Yazıcı, bayanlarda erkeklerden daha yaygın görülen bu sıkıntıyla ilgili tahlil yollarını şöyle anlattı…
Melis Koçer Yazıcı
FARKLI TİPLERİ VAR
İdrar kaçırmanın birçok tipi var. Gerilim tipi idrar kaçırma; gülme, hapşırma, öksürme, ağır eşya kaldırma üzere durumlarda gelişen idrar kaçırmadır. Hudut ve kas zayıflığına bağlıdır. Sıkışma tipi idrar kaçırmada hasta birdenbire idrara sıkışır ve denetimsiz bir formda idrar kaçırır. Taşma tipi idrar kaçırmada ise mesanenin kapasitesinin dolmasına karşın idrara sıkışıklık hissedilmemesi ve mesaneye fazla gelen idrarın sızıntı formunda istemsiz olarak kaçırılmasıdır. İdrar kaçırma sıklığı ilerleyen yaşla birlikte artar ve 70 yaş üzerindeki bayanların yüzde 40’ından fazlası bu durumdan etkilenir.
KİMLER RİSK ALTINDA?
Hamilelik, doğum, menopoz ve olağan bayan anatomisi nedeniyle bayanların ‘stres idrar kaçırma olasılığı’ daha yüksektir. Çok kilolu olmak mesaneniz ve etrafındaki kaslar üzerindeki baskıyı artırır, onları zayıflatır. Bu da öksürdüğünüzde yahut hapşırdığınızda idrarın dışarı sızmasına neden olur. Sigara içmek, genetik yatkınlık, bilhassa Multipl Skleroz, Parkinson hastalığı, inme, beyin tümörü, omurilik yaralanması üzere nörolojik hastalık yahut diyabet hastalığınızın olması idrar kaçırma riskinizi artırabilir. İdrar yolunuzun rastgele bir yerinde gelişen bir tümör, olağan idrar akışını engelleyerek taşma inkontinansına yol açabilir. İdrar yolunda oluşan taşlar da bazen idrar kaçağına yol açar. Gerilim üriner inkontinans ve çok faal mesane 20’li yaşlarda da ortaya çıkabilir. İdrar kaçırma, çok fazla kafein yahut alkol almak, idrar yolu enfeksiyonları, hormonal değişiklikler yahut belli ilaçları almak zorunda kalma üzere sıhhat sıkıntıları ile tetiklenebilir. Genç yaşlarda başlayan ve tedavi edilmeyen kronik öksürük, kronik kabızlık da ilerleyen yıllarda idrar kaçırma sıkıntısına yol açabilir. Pelvik tabanına gerginlik ekleyen ağır kaldırma yahut muhakkak antrenman cinsleri de idrar kaçırma mümkünlüğünü artırabilir.
NELER YAPILABİLİR?
Bu sorunu yaşayan birçok kişi için ömür stili değişiklikleri ve birtakım tekliflerle semptomları hafifletmek mümkündür. İşte yapmanız gerekenler;
1-Düzenli bir halde pelvik taban kaslarını güçlendirici idmanlar yapın. Uzman bir doktor ve fizyoterapist tarafından pelvik taban kaslarınızı gerçek halde kullanıp kullanamadığınızın ve ne kadar sıkabildiğinizin kıymetlendirilmesi kıymetlidir. Bu kıymetlendirme sonucuna nazaran size bir idman programı verilecektir. Bu antrenmanların tesirini en az 3 ay yaptıktan sonra göreceğinizi unutmayın ve devam edin.
2-Sigarayı bırakın.
3-Pelvik taban kaslarınızı zorlayabileceği için ağır kaldırmayın.
4-Fazla kilolarınızdan kurtulun. Fazla kilolu olmak pelvik taban kaslarınızı zayıflatabilir ve yağ dokusunun mesanenize yaptığı baskı nedeniyle idrar kaçırmaya neden olabilir.
5-Kabızlık meseleniz varsa tedavi olun. Ikınmak pelvik taban kaslarınızı zayıflatır ve idrar kaçırmayı daha da kötüleştirir.
6-Birçok kişi, daha fazla meseleye neden olduğunu düşündükleri için sıvı almaktan kaçınır. Bu hem böbreklere ziyan verir hem de idrar kaçırmayı daha da kötüleştirir. Zira mesanenin kapasitesini azaltır. Hasebiyle sıvı alımını yalnızca uykudan 2 ila 3 saat evvel sınırlayın.
7- Birtakım içecek, yiyecek ve ilaçlar idrar söktürücü misyonu görerek mesanenizi uyarabilir ve idrar hacminizi artırabilir. Münasebetiyle alkol, kafein içeren çay-kahve, gazlı içecek, maden suyu, yapay tatlandırıcı, çikolata, baharat, şeker yahut asit oranı yüksek yiyecekler (özellikle turunçgiller) ve yüksek dozda C vitamininden uzak durun.
Tedavi edilmezse nelere yol açabilir?
Pek çok bayan idrar kaçırma sorunu hakkında konuşmaktan çekinir, idrar kaçırmanın idaresi ve tedavisi için doktora başvurmaz. Lakin bu sorun ömür kalitesini olumsuz tesirler ve sık görülüyorsa tıbbi yardım almak gerekir. İnkontinans tedavi edilmediğinde ciltte kızarıklıklar, enfeksiyonlar ve yaralar gelişebilir. Taşma tipi idrar kaçırma tedavi edilmezse idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilir. Kendini “ıslak”, “kirli” yahut “kokulu” hissetmeye yol açan bu rahatsızlık vakitle depresyona varan ruhsal problemlere yol açabilir. Ayrıyeten bilhassa yaşlı yetişkinlerde, idrar hissi geldiğinde tuvalete yetişmek için koşarken düşme riskinin arttığı da bir gerçektir.
İlaçla tedavi edilebilir mi?
Bazı idrar kaçırma tipleri, ilaçlar ya da hormonlar ile tedavi edilebilir. Bilhassa sıkışma tipi idrar kaçırmada tedavi seçeneği ilaç tedavisi olup, çok faal olan kas aktivitesini azaltmaya yönelik ilaçlar kullanılır. Fakat gerilim tipi idrar kaçırma şikayeti olan hastalarda ilaç tedavisine karşılık alınamamaktadır. Kimi olgularda az de olsa lokal östrojen kremler, östrojen içeren bedene yapıştırılan bantlar yahut tabletler kullanılabilir. Mesane kasına botoks enjeksiyonları, çok faal mesanesi olanlara yarar sağlayabilir ama bu tedavi seçeneği en son denenmelidir.
Ne vakit ameliyat gerekir?
Diğer tedavi yaklaşımları başarısız olduğu takdirde, idrar kaçırmanın altında yatan nedenin giderilmesi için cerrahi müdahale gerekebilir. Çok sayıda cerrahi teşebbüs seçeneği vardır ve her biri idrar kaçırmanın tipine ya da nedenine özel olarak seçilip uygulanır Günümüzde lokal anestezi altında dahi uygulanabilen çok kolay, daha az kesi ile yapılan hayli tesirli, hastaneden taburcu olma ve düzgünleşme devri çok daha kısa yeni yollar mevcuttur.