DoktorTakvimi nöroloji uzmanlarından Prof. Dr. Raif Çakmur, 21 Eylül Dünya Alzheimer günü kapsamında hastalıkla ilgili kıymetli bilgiler paylaştı. Türkiye’de yaklaşık 800 bin Alzheimer hastası olduğunu belirten Çakmur, 65 yaş üstü nüfusun artmasıyla birlikte bu sayıların daha da yükseleceği ve 2040 yılına kadar Türkiye’de demans olaylarının iki katına çıkmasının öngörüldüğünü söyleyerek, “Alzheimer hastalığının Türkiye’deki ekonomik maliyeti hakkında net bir sayı bulunmamakla birlikte, hastalığın sıhhat sistemine, hasta yakınlarına ve topluma değerli bir yük getirdiği biliniyor. Alzheimer, tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de sıhhat sistemleri üzerinde artan bir baskı oluşturuyor” dedi.
Alzheimer hastalığının ilerleyici bir nörodejeneratif bozukluk olup, bilhassa yaşlı bireylerde bilişsel fonksiyonların giderek bozulmasına neden olduğunu söyleyen DoktorTakvimi nöroloji uzmanlarından Prof. Dr. Çakmur, hastalığın nasıl ilerlediğine yönelik şu açıklamalarda bulundu:
Alzheimer hastalığı ekseriyetle üç evrede incelenir
“Hastalık, beyin hücrelerinin vefatıyla karakterize edilir ve hafıza, düşünme ile davranış yeteneklerinde önemli kayıplara yol açar. Alzheimer’ın tanısı, klinik değerlendirmeler, nöropsikolojik testler ve beyin görüntüleme prosedürleri kullanılarak konur. Bu süreçte, hafıza kaybı, lisan bozuklukları, istikamet bulma zahmeti ve günlük işlerde zorluk üzere belirtilerin varlığı kıymetlendirilir. Teşhis kriterlerine nazaran, Alzheimer hastalığı çoklukla üç evrede incelenir: erken, orta ve ileri evre. Erken evrede hafıza kaybı ve istikamet bulma zahmeti üzere belirtiler hafif seviyede olup, bireyler günlük ömür aktivitelerini büyük ölçüde sürdürebilir. Orta evrede bu belirtiler barizleşir; lisan hünerlerinde önemli bozulmalar yaşanır. İleri evrede ise hastalar, günlük hayatlarını bağımsız olarak sürdüremez hale gelir. Hastalığın ilerleyişini yavaşlatmak ve hastaların hayat kalitesini artırmak için erken teşhis ve uygun tedavi yaklaşımları büyük kıymet taşır.”
Dünyada yaklaşık 55 milyon kişi demansla yaşıyor
Alzheimer hastalığının dünya genelinde ve Türkiye’de giderek artan bir sıhhat sorunu olarak dikkat çektiğini belirten Prof. Dr. Raif Çakmur, dünyada yaklaşık 55 milyon kişinin demansla yaşadığının iddia edildiğini ve bu hadiselerin yüzde 60-70’ini Alzheimer hastalarının oluşturduğunu söylüyor. Her yıl dünya genelinde yaklaşık 10 milyon yeni demans hadisesinin tespit edildiğini de kelamlarına ekleyen Çakmur şu ikazlarda bulunuyor:
“Alzheimer ve öteki demans cinsleri, yaşlanan nüfusla birlikte büyük bir süratle artıyor. 2050 yılına kadar demansla yaşayan kişi sayısının 139 milyona çıkacağı öngörülüyor. Alzheimer ve öbür demans cinslerinin dünya çapındaki ekonomik maliyeti 2021 yılında yaklaşık 1,3 trilyon dolar olarak hesaplandı. Bu sayının 2030 yılına kadar 2,8 trilyon dolara ulaşması bekleniyor”
Türkiye’de yaklaşık 800 bin Alzheimer hastası bulunuyor
“Türkiye’de 65 yaş üstü nüfusun artmasıyla birlikte bu sayıların daha da yükselmesi beklenmektedir. 2040 yılına kadar Türkiye’de demans olaylarının iki katına çıkabileceği öngörülüyor. Bu artış, yaşlanan nüfus ve ömür mühletinin uzamasıyla ilişkilendiriliyor. Alzheimer hastalığının Türkiye’deki ekonomik maliyeti hakkında net bir sayı bulunmamakla birlikte, hastalığın sıhhat sistemine, hasta yakınlarına ve topluma değerli bir yük getirdiği biliniyor. Alzheimer, tüm dünyada olduğu üzere Türkiye’de de sıhhat sistemleri üzerinde artan bir baskı oluşturuyor ve bu durum hem kişisel hem de toplumsal seviyede tesirli çaba stratejileri geliştirilmesini gerektiriyor.”
Hastalığının risk faktörleri ve nedenleri
Alzheimer hastalığının çeşitli genetik, çevresel ve hayat üslubu faktörlerinin etkileşimi sonucu ortaya çıktığını lisana getiren Prof. Dr. Raif Çakmur bu faktörleri şöyle sıralıyor:
“Aile hikayesi ve genetik mutasyonlar üzere genetik faktörler; yaş, cinsiyet, kardiyovasküler sıhhat, sigara ve alkol kullanımı, düşük eğitim düzeyi üzere çevresel ve hayat stili faktörler; baş travmaları, beyin sıhhati, beslenme ve idman üzere öbür faktörler.”
Kadınlarda hastalığa yakalanma riski erkeklerden daha yüksek
“Hastalığın görülme riski 65 yaşından sonra katlanarak artmaktadır. Bayanlarda Alzheimer hastalığına yakalanma riski erkeklerden daha yüksektir. Bu durum, bayanların çoklukla daha uzun yaşamaları ve östrojen hormonunun menopoz sonrası azalması üzere faktörlerle ilişkilendirilmiştir. Yüksek tansiyon, diyabet, yüksek kolesterol ve obezite üzere kardiyovasküler hastalıklar Alzheimer riskini artırabilir. Beynin kâfi kan akışıyla beslenememesi, beyin hücrelerinin ziyan görmesine neden olabilir. Sigara ve çok alkol tüketimi, Alzheimer riskini artırabilir. Sigara, beyin damarlarına ziyan vererek bilişsel fonksiyonları olumsuz etkileyebilir.”
Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi yok
Alzheimer’ın teşhisinin klinik değerlendirmeler, nöropsikolojik testler ve beyin görüntüleme prosedürleri kullanılarak konduğunu belirten Prof. Dr. Raif Çakmur, son yıllarda belli biyokimyasal parametrelerin beyin sıvısında bakılmasının da teşhiste kıymetli bir yol olarak kullanıldığını ekliyor ve şunları da söylüyor:
“Hastalığın tedavisinde kullanılan usullerin hastalığın ilerlemesini yavaşlatmayı, semptomları yönetmeyi ve hastaların ömür kalitesini artırmayı hedefler. Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi olmamakla birlikte, ilaç tedavileri, bilişsel terapiler, ömür şekli değişiklikleri ve destekleyici yaklaşımlar hastalığın tesirlerini hafifletmede değerli rol oynar.”
Alzheimer hastalarının bakımında dikkat edilmesi gereken noktaları da anlatan Prof. Dr. Raif Çakmur, bilhassa şu noktalara dikkat edilmesi gerektiğini belirtiyor:
Güvenli Bir Etraf Sağlama: Meskendeki tehlikeleri azaltmak, kaybolma riskini en aza indirmek ve rahat hareket etmelerini sağlamak kıymetlidir.
Düzenli ve Tanıdık Bir Rutin: Günlük aktivitelerde nizam sağlamak, hastanın kendini daha inançta hissetmesine yardımcı olabilir.
İletişim: Kolay, açık ve net cümlelerle konuşmak; göz teması kurarak, sabırlı ve anlayışlı olmak gerekir.
Fiziksel Aktivite: Tertipli idman hem fizikî sıhhati korur hem de zihinsel fonksiyonları destekleyebilir.
Beslenme: İstikrarlı ve sağlıklı bir diyet uygulamak, hastanın genel sıhhatini müdafaaya yardımcı olur.
İlaç İdaresi: Doktor tarafından reçetelenmiş ilaçların tertipli olarak verilmesi ve yan tesirlerin izlenmesi değerlidir.
Sosyal Etkileşim: Hastanın toplumsal etkileşimde bulunabileceği fırsatlar sunmak, moral ve motivasyon sağlayabilir.
Destekleyici Grup: Aile üyeleri, arkadaşlar ve profesyonel sıhhat hizmetleri ile irtibatta olmak ve takviye almak değerlidir. Her birey farklı olduğundan, bakım muhtaçlıkları kişiselleştirilmelidir.